تصور کنید در یکی از روزهای سرد زمستان، آسانسورتان بین طبقات گیر کند یا با صدای غیرمعمولی حرکت کند. حتی در آسانسورهایی که مرتب بررسی می‌شوند، خرابی‌های مکانیکی می‌توانند بی‌هوا و ناگهانی رخ دهند.
در این مقاله، به‌عنوان یک متخصص با سال‌ها تجربه در نگهداری و تعمیر آسانسور، شما را راهنمایی می‌کنم تا:
خرابی‌های مکانیکی آسانسور معمولاً به دلیل سایش قطعات متحرک مثل یاتاقان و چرخ‌ها، تنظیم نبودن ریل یا درب‌ها، و بار بیش‌ازحد یا استفاده اشتباه به‌وجود می‌آیند. راهکارهای پیشگیری شامل سرویس منظم، تعویض قطعات فرسوده، و آموزش کاربران است.
خرابی‌های مکانیکی آسانسور یکی از مشکلات رایج آسانسور هستند که با شناخت به‌موقع و اجرای راه‌حل‌های فنی می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.
خرابی مکانیکی آسانسور به هر نوع ایرادی گفته می‌شود که در قطعات فیزیکی و متحرک آسانسور به وجود می‌آید و منجر به توقف، صدای غیرعادی، لرزش، یا کاهش ایمنی عملکرد می‌شود. این نوع خرابی‌ها می‌توانند به‌مرور زمان، به دلیل سایش طبیعی قطعات یا به‌صورت ناگهانی در اثر بار اضافی یا نصب نادرست بروز پیدا کنند.
۱ – فرسودگی بلبرینگ‌ها و چرخ‌ها:
با گذشت زمان، بلبرینگ‌ها و چرخ‌دنده‌ها دچار سایش می‌شوند. این مسئله موجب ایجاد صداهای غیرعادی و کاهش عملکرد نرم آسانسور می‌شود.
۲ – شل شدن یا بریدگی کابل‌ها:
کشش غیرصحیح کابل‌ها یا پوسیدگی آن‌ها باعث می‌شود کابین به‌درستی بالا و پایین نرود.
۳ – اختلال در درب کابین یا طبقات:
درب‌هایی که به درستی باز و بسته نمی‌شوند، معمولاً ناشی از خرابی مکانیزم الکترومکانیکی، کثیفی ریل‌ها یا شکستگی چرخ‌های کوچک داخل درب هستند.
۴ – عدم هم‌ترازی ریل‌ها یا هدایت‌کننده‌ها:
اگر ریل‌ها کمی خم شده یا از جای خود خارج شوند، کابین دچار لرزش می‌شود و حرکت یکنواخت ندارد.
برای تشخیص دقیق خرابی مکانیکی، بررسی دوره‌ای توسط یک تکنسین مجاز با ابزارهایی مانند دستگاه آنالیز ارتعاش و کنترل لقی قطعات بسیار مهم است.
تشخیص زودهنگام خرابی‌های مکانیکی، می‌تواند از توقف کامل سیستم یا حتی وقوع حادثه جلوگیری کند. اغلب خرابی‌های مکانیکی آسانسور، قبل از اینکه منجر به اختلال جدی شوند، با علائم مشخصی ظاهر می‌شوند.
در این بخش، به مهم‌ترین نشانه‌هایی می‌پردازیم که باید بلافاصله توسط سرویس‌کار بررسی شوند:
اگر کابین هنگام بالا یا پایین رفتن صدایی مانند ساییدگی، تق‌تق یا جیغ فلز از خود تولید کند، ممکن است نشان‌دهنده موارد زیر باشد:
در یکی از پروژه‌های نگهداری ساختمانی در تهران، صدای غیرعادی باعث شناسایی ترک در یکی از چرخ‌های راهنمای کابین شد که در صورت بی‌توجهی می‌توانست به افتادن آسانسور منجر شود.
اگر کابین در میانه راه توقف کند یا حرکت آن کندتر از معمول باشد، احتمالاً یکی از این مشکلات رخ داده است:
این نشانه می‌تواند با مشکلات برقی ترکیب شود، اما در بسیاری از موارد منبع آن کاملاً مکانیکی است.
درب‌های کابین یا طبقات باید به‌نرمی باز و بسته شوند. مشکلات مکانیکی می‌توانند باعث موارد زیر شوند:
معمولاً خرابی در موتور درب یا ریل‌های کشویی و چرخ‌ها دلیل اصلی این اتفاقات است.
علاوه بر موارد مکانیکی، مشکلات الکترونیکی مانند نقص در فتوسل یا سنسورهای چشمی درب نیز می‌تواند مانع از بسته شدن صحیح آن شود.
این سنسورها وظیفه تشخیص مانع را بر عهده دارند و خرابی آن‌ها ممکن است باعث باز ماندن مداوم درب گردد. تشخیص دقیق علت اصلی و رفع آن نیازمند دانش فنی و ابزار تخصصی است.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد علت بسته نشدن درب آسانسور حتما مقاله جامع ما راجع به علت بسته نشدن درب آسانسور و راهکارهای رفع آن را مطالعه کنید.
اگر کابین در هنگام رسیدن به طبقه دچار لرزش، تکان‌های غیرعادی یا عدم تراز با کف طبقه شود، معمولاً دلایل مکانیکی دارد:
بخش قابل‌توجهی از خرابی‌های مکانیکی آسانسور مربوط به قطعاتی است که در طول حرکت کابین، دائماً درگیر سایش، فشار یا اصطکاک هستند. شناخت این اجزاء به ما کمک می‌کند تا بازرسی‌های دوره‌ای هدفمندتر و نگهداری مؤثرتری انجام دهیم.
در ادامه، رایج‌ترین و آسیب‌پذیرترین قطعات مکانیکی آسانسور را معرفی می‌کنیم:
کفشک‌ها (Guide Shoes) قطعاتی هستند که در تماس مستقیم با ریل‌های آسانسور قرار دارند و حرکت روان و هدایت‌شده کابین را تضمین می‌کنند.
خرابی‌های رایج:
توصیه تخصصی:
هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار، فاصله بین کفشک و ریل با ابزار مخصوص اندازه‌گیری شود و در صورت نیاز، تنظیم مجدد صورت گیرد.
موتورهای گیربکسی (در آسانسورهای معمولی) یا گیرلس (در آسانسورهای مدرن‌تر)، در مرکز سیستم حرکت قرار دارند.
مشکلات مکانیکی معمول:
برخی مشکلات موتور با اختلالات الکتریکی اشتباه گرفته می‌شود، اما تحلیل ارتعاش و صدای مکانیکی بهترین راه تشخیص است.
سیم‌بکسل‌ها وزن کابین را تحمل می‌کنند و نقش کلیدی در ایمنی دارند.
نشانه‌های خرابی:
طبق استانداردهای جهانی، سیم‌بکسل‌ها باید پس از رسیدن به حد مشخصی از سایش، بدون تأخیر تعویض شوند (منبع: استاندارد EN 81-20).
درب‌ها بیشترین تعامل را با کاربر دارند و معمولاً زودتر از بقیه اجزاء دچار مشکل می‌شوند.
قطعات پرخرابی:
خرابی درب ممکن است منجر به توقف کامل آسانسور یا باز ماندن ناایمن آن شود.
جلوگیری از خرابی مکانیکی آسانسور فقط با بازرسی‌های دوره‌ای ساده ممکن نیست. نیازمند یک برنامه دقیق، تخصصی و سیستماتیک هستیم. در این بخش به مهم‌ترین اقداماتی می‌پردازیم که مالکان ساختمان، مدیران تأسیسات و شرکت‌های آسانسوری می‌توانند برای پیشگیری مؤثر و طولانی‌مدت از خرابی‌های مکانیکی انجام دهند.
سرویس منظم، مهم‌ترین اقدام پیشگیرانه است. اما بسیاری از خرابی‌ها به دلیل “سرویس‌های صوری و بدون بررسی دقیق” رخ می‌دهند.
نکات مهم برای سرویس واقعی:
توصیه ساپکو:
سرویس باید توسط تکنسین مجاز با سابقه حداقل ۳ سال انجام شود و فاکتور رسمی داشته باشد.
تکنولوژی‌های جدید مانند دستگاه آنالایزر ارتعاش یا ترموویژن کمک می‌کنند تا حتی قبل از بروز نشانه‌های ظاهری، خرابی‌های مکانیکی را پیش‌بینی کنیم.
مزایا:
اغلب مدیران ساختمان نمی‌دانند چه زمانی باید به سرویس‌کار اطلاع دهند. با آموزش صحیح می‌توان نشانه‌ها را زودتر شناسایی کرد.
مواردی که باید آموزش داده شوند:
بسیاری از خرابی‌های مکانیکی آسانسور ناشی از استفاده از قطعات ارزان و بی‌کیفیت است.
راهنمای خرید قطعات استاندارد:
فایل PDF ← چک‌لیست نگهداری پیشگیرانه آسانسور PDF
همه خرابی‌های مکانیکی یکسان نیستند؛ برخی فقط باعث ناراحتی کاربران می‌شوند، اما بعضی دیگر می‌توانند به حوادث جدی و حتی مرگبار منجر شوند. در این بخش مشخص می‌کنیم در چه شرایطی باید فوراً آسانسور از سرویس خارج شود تا از وقوع حادثه جلوگیری گردد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، باید بلافاصله آسانسور را خاموش و اطلاع‌رسانی شود:
1 – لرزش شدید کابین در زمان حرکت یا توقف ← احتمال خرابی در ترمز یا شکستگی قطعات راهنما
2 – عدم تراز شدن مکرر کابین با کف طبقات ← ممکن است کابل‌ها یا سیستم ترمز دچار اختلال شده باشند.
3 – شنیده شدن صدای جیغ یا کوبش ناگهانی از موتور یا گیربکس ← ممکن است بلبرینگ‌ها یا چرخ‌دنده‌ها در آستانه شکستگی باشند.
4 – احساس بوی سوختگی یا مشاهده دود از موتورخانه ← این مورد می‌تواند ترکیبی از مشکل الکتریکی و مکانیکی باشد؛ فوراً از برق بکشید.
5 – در رفتن یا جمع‌شدن غیرعادی سیم‌بکسل در محل قرقره‌ها ← یکی از مهم‌ترین علائم خطر سقوط یا باز شدن ناگهانی کابین
یادآوری بسیار مهم:
در این شرایط، استفاده از آسانسور اکیداً ممنوع است. هیچ‌گونه ریسک، به‌ویژه در ساختمان‌های مسکونی و پرجمعیت، پذیرفته نیست.
برای درک بهتر اهمیت نگهداری صحیح و شناخت علائم هشداردهنده، هیچ چیز بهتر از بررسی تجربه‌های واقعی نیست. در ادامه، به چند نمونه مستند از خرابی‌های مکانیکی آسانسور در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری در ایران می‌پردازیم. این مثال‌ها برگرفته از تجربیات تیم‌های فنی و گزارش‌های ثبت‌شده در شرکت‌های خدمات آسانسور مانند ساپکو لیفت هستند.
ساکنان یکی از برج‌های منطقه سعادت‌آباد تهران از صدای “خراش و لرزش خفیف” در زمان حرکت آسانسور شکایت داشتند. تکنسین‌ها پس از بررسی متوجه شکستگی کفشک جلو و خارج شدن آن از ریل شدند.
در صورت ادامه استفاده، کابین ممکن بود از مسیر خارج شده و به دیواره چاه برخورد کند.
بلافاصله آسانسور از مدار خارج و کفشک‌ها با مدل تقویت‌شده تعویض شدند. همچنین تراز ریل‌ها بررسی و تصحیح شد.
مدیر فروشگاه متوجه صدای فلزی ممتد و کاهش سرعت در هنگام پایین آمدن آسانسور شد. بازدید فنی نشان داد که بخشی از رشته‌های سیم‌بکسل‌ها دچار پارگی شده‌اند.
در صورت پارگی کامل سیم، سقوط ناگهانی کابین و خطر جانی برای کاربران.
سیم‌بکسل‌ها فوراً تعویض و قرقره‌ها نیز بررسی شدند. از آن پس، سرویس دوره‌ای دقیق‌تر انجام می‌شود.
کارمندان ساختمان متوجه افزایش تدریجی صدای موتور شدند. پس از مدتی آسانسور وسط طبقه متوقف شد. بررسی‌ها نشان داد که یکی از بلبرینگ‌های موتور گیربکسی کاملاً خوردگی پیدا کرده و به شفت آسیب زده است.
احتمال قفل کردن موتور و توقف ناگهانی کابین با سرنشینان
موتور به‌طور کامل تعمیر و بالانس شد. همچنین از آنالایزر ارتعاش برای پایش سلامت موتور استفاده شد.
در هر سه مورد، اگر سرویس دقیق‌تر، تحلیل ارتعاش، یا آموزش کاربران انجام می‌شد، می‌شد از بروز این خرابی‌های مکانیکی خطرناک جلوگیری کرد.
این مثال‌ها نشان می‌دهند که حتی نشانه‌های ساده مانند صدا یا کندی حرکت، هشدارهایی جدی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
خرابی‌های مکانیکی آسانسور فقط مسئله‌ای فنی نیستند؛ مستقیماً با امنیت، آسایش و حتی جان افراد در ارتباط‌اند. همان‌طور که دیدیم، علائم ساده مثل صدای غیرعادی یا توقف ناگهانی می‌توانند نشان از مشکلاتی در موتور، کفشک، ریل یا سیم‌بکسل‌ها باشند که اگر نادیده گرفته شوند، منجر به خطراتی جدی و خسارات مالی و جانی سنگین خواهند شد.
پیشگیری از خرابی‌های مکانیکی نه تنها هزینه‌بر نیست، بلکه باعث افزایش طول عمر آسانسور، بهبود عملکرد، کاهش هزینه‌های تعمیرات اضطراری و حفظ ارزش ساختمان خواهد شد.
در سپهر آسانبر پاسارگاد (ساپکو)، با تکیه بر تجربه چندین‌ساله در نگهداری تخصصی آسانسور، آماده‌ایم تا با ارائه سرویس‌های حرفه‌ای، شما را از ریسک خرابی‌های مکانیکی در امان نگه داریم.
آیا صدایی غیرعادی، لرزش یا تراز نشدن در آسانسورتان احساس می‌کنید؟
همین حالا یک بررسی مکانیکی تخصصی با توجه به نکاتی که گفته شد انجام دهید!
اگر تجربه‌ای از خرابی آسانسور دارید، در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
همچنین می‌توانید فایل چک‌لیست نگهداری پیشگیرانه را از بخش زیر دانلود کنید و در ساختمان خود استفاده نمایید.
خرابی مکانیکی مربوط به اجزای فیزیکی مانند موتور، گیربکس، سیم‌بکسل و کفشک است، در حالی‌که خرابی‌های الکتریکی شامل مشکلات تابلو فرمان، سنسورها و سیستم‌های کنترل است.
طبق بررسی‌های شرکت‌های تعمیراتی، حدود ۴۰ تا ۶۰٪ مشکلات آسانسور در ایران، منشأ مکانیکی دارند.
خیر. سرویس باید تخصصی و بر اساس چک‌لیست استاندارد انجام شود. فقط بررسی ظاهری کافی نیست.
بله. لرزش معمولاً به دلیل سایش کفشک یا اختلال در ریل‌ها رخ می‌دهد و باید بررسی شود.
بسیار خطرناک است. این علامت می‌تواند نشان‌دهنده خرابی در درب کابین یا سیستم تشخیص موقعیت باشد.
ما به عنوان تیم سپهر آسانبر پاسارگاد در تلاشیم تا علاوه بر ارائه بهترین و به‌روزترین آسانسورها و پله‌برقی‌های مدرن، کاربردی‌ترین اطلاعات و آموزش‌های مرتبط با نگهداری و استفاده از این سیستم‌ها را نیز در اختیارتان قرار دهیم. هدف ما این است که به عنوان دارنده یک سیستم پیشرفته و ایمن، به راحتی تمامی نیازهای خود را برطرف کنید و تجربه‌ای متفاوت از آسایش و اطمینان داشته باشید. سپهر آسانبر پاسارگاد همواره در کنار شماست تا هر حرکت به ارتفاع، آرامش و امنیت را برایتان به ارمغان آورد.
sapcolift.com
در خدمت شما هستیم...
در خدمت شما هستیم...
